ÇARŞI KELİMESİNİN KÖKENİ

100 GÜZEL KELİME_Ş.NİŞANYAN

Farsça çahar-sû, dört-kenar demektir. Türkçe çarşı 19. yüzyıla dek sin ve vavla çarsû yazılırdı.

KURUŞ KELİMESİNİN KÖKENİ

100 GÜZEL KELİME_Ş.NİŞANYAN

Ortaçağ boyunca Avrupa’da standart kur 12 gümüş denarius = 1 altın solidus imiş. 13. yüzyılda altın paraya talep artıp arz yetersiz kalınca, 1 altın paraya eşdeğer (yani 12 gümüş para değerinde) büyük boy gümüş para çıkarmışlar piyasaya. Latince grossus (kalın, kaba) adı verilen kalın gümüş sikkeyi ilk kez 1271 tarihinde Tyrol dükü II. Meinhard bastırmış. Kısa sürede bütün Avrupa’da benimsenmiş. Viyana yenilgisinden sonraki mali kriz nedeniyle 1690 yılında mangırı tedavülden kaldırıp 120 akçe değerinde gümüş ğuruş darbetmeye başlamış. 20. yüzyıla dek ğuruş idi. Harf devriminden sonra kuruş benimsendi.

GEORGE KELİMESİ

100 GÜZEL KELİME_Ş.NİŞANYAN

Adın aslı Yunanca Geôrgios, “çiftçi” demek. bildiğimiz gêo-logia’daki gibi toprak, yer. -ôrgios da, “işleyen, çalışan”. İngilizcesi George, Fransızcası Georges, İtalyancası Giorgio, İspanyolcası Jorge (/horhe/), Rusçası Iuryi (/yuri/), 

Bu ismi taşıyan Hıristiyan azizi İzmit’te yerleşik olan Roma imparatorunun hassa ordusu kumandanı olmuş. Hıristiyan ve üstelik de vicdani retçi olduğu ortaya çıkınca 303'de idam edilmiş. Haçlı orduları 1098’de Antakya’yı muhasara ettiğinde, Aziz George Hızır gibi yetişip Haçlıların kenti almasına yardımcı olmuş. İngiliz kraliyet ailesinin Aziz George’u bayrak edinmesi bu olaya dayanıyor. Britanya bayrağındaki iki haçtan beyaz üstüne kırmızı ve düz olanı, belki bilirsiniz, Saint George haçıdır.

RUM KELİMESİNİN KÖKENİ

100 GÜZEL KELİME_Ş.NİŞANYAN

Rum, Roma kentinin Şark dillerinde geçen adı. Doğu Roma veya “Bizans” ahalisi kendini Romaiós yani “Romalı” diye bilirdi. Acemcede yakın devire kadar Türkiye Türklerine Rum, Asya Türklerine Türk adı verilirdi.

ERMENİCEDEN TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER

100 GÜZEL KELİME_Ş.NİŞANYAN

moruk (sakal), madik atmak (parmak atmak), godoş (boynuz), avanak (eşek sıpası), zıbarmak (tükenmek), bızdık ve bıdık (küçük), işmar (işaret), kaknem (sıçayım), cıcığı (posası) çıkmak, pot (kırık) kırmak, muhtemelen araklamak (hızlı gitmek) cağ kebabı (=şiş kebabı) Haç, Petek

ÇAPANOĞLU KELİMESİNİN KÖKENİ

100 GÜZEL KELİME_Ş.NİŞANYAN

Çapanoğlular 18. ve 19. yüzyıllarda Yozgat’ta hüküm süren bir sülale. Osmanlı Devletinin adı var kendi yok olduğu bir devirde, Aydın’daki Karaosmanoğlu ile birlikte Anadolu’nun neredeyse yarısında Çapanoğlu’nun borusu ötermiş. Bir işin altından Çapanoğlu çıkması da o devrin hatırası olmalı.

ALİ CENGİZ KÖKENİ

100 GÜZEL KELİME_Ş.NİŞANYAN

Kırım’da üçyüz küsur yıl Osmanlı egemenliği altında hüküm süren han sülalesi Cengiz Han soyundan geldiği için Âl-i Cengiz diye anılır. Bu muhteremler 18. yüzyılın ikinci yarısında Rusya’nın da dahil olduğu bir dizi karmakarışık siyasi entrikaya bulaşmışlardı da o yüzden Kırım elden gitmişti. Sanırım âl-i Cengiz oyunu deyimi o devirde piyasaya çıkmış olmalı.